Wat betekent een veilige werkomgeving voor jou? Deze vraag stel ik vaak aan het begin van een awareness bijeenkomst rondom het thema ‘veilige werkomgeving’. De antwoorden zijn meestal in de trant van: jezelf mogen zijn, durven uitspreken, fouten mogen maken, respect en vertrouwen. Deze behoeften beschrijven precies wat psychologische veiligheid inhoudt: het gevoel dat je je op de werkvloer veilig kunt uiten zonder angst voor negatieve gevolgen.
Amy Edmondson omschrijft psychologische veiligheid in haar boek De onbevreesde organisatie als volgt: ‘Een klimaat waarin mensen zich veilig genoeg voelen om een interpersoonlijk risico te nemen door hun mond open te doen, en hun zorgen, vragen of ideeën te delen’.1
Het creëren van een veilige werkomgeving begint bij sociale veiligheid als basisstructuur. Het gaat bij sociale veiligheid om het beschermen van medewerkers tegen gevaar dat wordt veroorzaakt door menselijk gedrag zoals pesten, agressie, intimidatie en discriminatie.
Organisaties kunnen voorzieningen treffen om de werkomgeving veiliger te maken, zoals:
Belangrijk is dat medewerkers deze voorzieningen kennen en weten bij wie ze terecht kunnen. Hiermee is de infrastructuur gebouwd, maar dat betekent nog niet dat medewerkers zich ook daadwerkelijk veilig voelen om kritische vragen te stellen, integriteitsincidenten te melden of fouten te delen. Dat vraagt namelijk om psychologische veiligheid.
Psychologische veiligheid heeft betrekking op gedrag en interacties tussen medewerkers binnen de teams. Psychologische veiligheid gaat om het gevoel dat medewerkers hebben dat zij met respect worden behandeld, hun stem telt en dat fouten gemaakt mogen worden zonder dat dit negatieve persoonlijke consequenties heeft.
Het is een misvatting dat psychologische veiligheid betekent dat iedereen altijd het met elkaar eens moet zijn of aardig en lief zijn. Integendeel: medewerkers ervaren de ruimte om elkaar aan te spreken als zij verbeterpunten zien en worden aangemoedigd om meningsverschillen met elkaar op een productieve manier te delen om ervan te kunnen leren.
Enkele praktische acties:
Dit zijn een paar kleine stappen die je morgen al kunt zetten en die impact hebben.
Een veilige en integere werkomgeving vraagt om: sociale veiligheid én psychologische veiligheid. Sociale veiligheid zorgt voor duidelijke structuren, zodat medewerkers weten waar zij terecht kunnen met vermoedens, zorgen en klachten. Zonder psychologische veiligheid blijft het risico echter bestaan dat medewerkers zwijgen en daardoor potentiële integriteitsincidenten en misstanden onder de radar blijven.
Sociale én psychologische veiligheid zijn dan ook tezamen essentieel voor het creëren en versterken van een integriteitsbewuste cultuur: een omgeving waarin medewerkers zich durven uit te spreken, kritische vragen te stellen en vermoedens van misstanden te delen zonder angst voor negatieve gevolgen.
Voor organisaties betekent dit dat aandacht voor sociale én psychologische veiligheid niet optioneel is, maar een strategische noodzaak in het creëren van een integere bedrijfsvoering. Uiteindelijk draagt dit bij aan het naleven van wet- en regelgeving, het voorkomen van reputatierisico’s en het realiseren van een cultuur waarin integriteit vanzelfsprekend is.
Mocht je meer willen weten hoe je sociale en psychologische veiligheid binnen jouw organisatie kunt versterken? Neem dan vrijblijvend contact met ons op.
