In de film The Mask (1994) verandert een gewone bankier (gespeeld door Jim Carrey) in een flamboyante, ongeremde versie van zichzelf zodra hij een masker opzet. Dit concept is ook verrassend toepasbaar op bedrijven. Aan de buitenkant presenteren veel bedrijven zich als toonbeelden van integriteit en compliance: keurige jaarverslagen, strakke governance-structuren en een vlekkeloze reputatie. Maar wat gebeurt er als we achter het masker kijken?
 |
Organisaties investeren veel in het creëren van een betrouwbaar imago. Gedragscodes, audits en transparante communicatie zijn belangrijke pijlers. Maar dit kan een masker zijn: een zorgvuldig geconstrueerde façade die vertrouwen wekt bij klanten, toezichthouders en investeerders. |
Net als Stanley Ipkiss in The Mask lijkt alles charmant en onschuldig – maar achter elk masker schuilt complexiteit. Ook wel vergeleken met de watermeloen: groen van buiten maar rood van binnen. We hoeven niet ver te graven om de voorbeelden hiervan boven tafel te krijgen: accountants die frauderen tijdens examens, banken die beboet worden vanwege gebrekkige witwascontroles, multinationals de vervolgd worden voor omkoping en IT-bedrijven die ten onder gaan aan fraude.
Compliance en integriteit zijn geen statische begrippen. In een dynamische markt, waar de druk om te presteren groot is, ontstaan soms spanningsvelden. Niet altijd uit kwade wil, maar vooral door de uitdaging om regels, winstdoelen en innovatie in balans te houden. Overtredingen worden niet altijd bewust begaan, soms ontstaan bewegingen die jarenlang groeien en vervolgens niet meer te stoppen zijn. Organisatiecultuur en -structuur zijn als een olietanker die moeilijk bij te sturen is.
Het masker kan dan een symbool worden voor de discrepantie tussen intentie en praktijk: niet omdat men bewust misleidt, maar omdat interne processen en cultuur niet altijd gelijk lopen met (externe) verwachtingen.
De film laat zien dat een masker niet alleen je uiterlijk verandert, maar ook je gedrag kan beïnvloeden. Voor organisaties geldt iets vergelijkbaars: hoe sterker de nadruk op het perfecte imago, hoe groter het risico dat interne verbeterpunten onderbelicht blijven. Of zelfs buiten beeld gehouden worden. Dit hoeft niet altijd te leiden tot schandalen, maar kan wel zorgen voor blinde vlekken. In de “perfecte organisatie” kunnen medewerkers kunnen zich gedwongen voelen om fouten te maskeren. Transparantie is dan zowel intern als extern een illusie.
Daarnaast leert de film ons dat dit een traject van vallen en opstaan is. Zoals bij zoveel films zien we een traject waarbij het masker in eerste instantie een zege is, vervolgens een vloek wordt maar uiteindelijk de hoofdpersoon zich weet te herpakken door het juiste te doen en daardoor als winnaar uit de strijd weet te komen.
Het afzetten van het masker betekent niet dat organisaties hun reputatie moeten opgeven, maar dat ze streven naar authenticiteit. Dat vraagt om:
Zoals The Mask ons laat zien: achter elke glimlach kan een andere werkelijkheid schuilgaan. Voor bedrijven is het belangrijk om niet alleen te investeren in een sterk imago, maar ook in een cultuur waarin integriteit en compliance vanzelfsprekend zijn. Niet uit angst voor controle, maar vanuit de overtuiging dat echte transparantie vertrouwen op lange termijn versterkt.
